Economen en koffiedik
In een periode waarin er een kabinate valt, verbaas ik me toch telkens weer hoeveel boter economen op hun hoofd hebben. Ik ben er zelf van huis uit ook een, dus ik denk ze wel te begrijpen. Maar dat leken er geen touw meer aan vast kunnen knopen is wel duidelijk. Maar het is wel raar dan er zoveel belang aan die uitspraken wordt gehecht. Wat is het geval.
De laatste jaren zien we dat de maatschappij steeds meer belang hecht aan de mening van economen. Die voorspellen of we de komende periode met zijn allen armer of rijker worden. In Nederland is die rol weggelegd voor het Centraal Planbureau, kortweg het CPB. Ook internationaal kennen we dat soort clubs. Voor ons land is het van belang hoe in de financiële wereld over ons wordt gedacht. Er zijn internationale ratingbureaus die bepalen hoe netjes we er financieel gezien op staan. We hebben het dan over Moody’s, Standard & Poor’s, en Fitch. Als het CPB of één van die internationale bureaus zegt dat het slecht zal gaan, krijgen we in Nederland allemaal de hik.
Waar is dat nu op gebaseerd zou je je kunnen afvragen. De gerechtvaardigde vraag is in dat verband in hoeverre die economen die daar werken het bij het rechte eind hebben.
Laatst werd op de radio gemeld dat iemand eens had onderzocht hoe vaak de voorspellingen van het CPB nu echt uitkomen. Het blijkt dat zij het in 70% van de gevallen gewoon fout hadden. Na de val van het kabinet bleek de voorspelling dat de rente voor Nederland meteen als een raket omhoog zou gaan ook niet juist. De rating-bureaus hadden dus ook niet meteen gelijk.
Maar laten we ons even herinneren hoe het ook weer werkt.
Wat we met zijn allen altijd doen is het volgende. Stel er is iets aan de hand om ons heen. Naar aanleiding daarvan is er een reden om eens goed te kijken wat er allemaal speelt. We kijken dan naar alles waarvan we denken dat het van belang is om de werkelijkheid te begrijpen. Wat dus vooral plaats vindt, is dat we met het grootste deel van de factoren in de werkelijkheid geen rekening houden. Daar abstraheren we voor het gemak maar even van. De keuze wat we wel en wat we niet meenemen in de beschouwing is gebaseerd op de visie / normen / waarden die we als wereldbeeld hanteren. In een nieuwe en wezenlijk andere situatie is het de vraag of de abstracties die we hebben gehanteerd in het verleden nog wel de juiste zijn. Mogelijk moet je dan juist andere factoren in ogenschouw nemen. Anders verkoop je onzin.
Die heroverweging is nu juist iets wat binnen het CPB en de rating-bureaus door hun huiseconomen/econometristen niet wordt gedaan. De oude modellen worden toegepast alsof er niets is veranderd. En de reden om aan dit soort bureaus te vragen een voorspelling te doen over de toekomst is nooit omdat het morgen precies hetzelfde is als vandaag. Nee er is juist sprake van een wezenlijke verandering. Om met Taleb te spreken er is een zwarte zwaan langs gekomen. In een dergelijke situatie gelden de oude veronderstellingen niet meer. Dan moet je wat nieuws bedenken of toch op zijn minst open zijn over de veronderstellingen die je bij je berekeningen hanteert. Bij het CPB zijn die modellen nog wel enigszins bekend maar de modellen van de rating-bureaus zijn niet te achterhalen. De uitkomsten van hun voorspellingen zijn volledig gebaseerd op de vooronderstellingen die aan de berekeningen ten grondslag liggen en zijn altijd gebaseerd op beelden die in het verleden zijn opgedaan, en in veranderende omstandigheden dus per definitie onjuist, het verleden bestaan immers niet meer…
De gemiddelde uitspraak van een econoom komt op die manier dan ook zelden het niveau van het koffiedik te boven. Logisch dat ze slechts een hitrate halen van 30% juist.
Kijk dan naar de voorspellers van het weer. Als die zeggen dat het morgen het zelfde weer is als vandaag hebben ze al een score van 70% juist. Dus hoe moeilijk kan het zijn om het beter te doen dan het CPB.
Vandaag stond in de krant dat het CPB op basis van de beschikbare gegevens geen uitspraak kon doen over de effecten van het Kunduz akkoord. Hebben ze eindelijk het licht gezien? Ja, eindelijk, ze erkennen dan ze de veranderende werkelijkheid niet kunnen voorspellen. Natuurlijk niet, dan kan niemand. Alleen jammer dat ze de suggestie wekken dat meer informatie die voorspelling wel weer mogelijk zouden maken. Alsof de werkelijkheid in hun rare modellen valt te vangen. Laten we blij zijn dat dit per definitie onjuist is. En laten we de heren en dames economen maar lekker in hun eigen koffiedik gaar koken.
Wat wij moeten doen is gewoon netjes en zuinig leven. Met respect voor je omgeving, in het bewustzijn dan we maar één zo een aardkloot hebben en dat we er echt niet af kunnen. Volgens mij doe je dan veel betere voorspellingen over de toekomst dan alle economen bij elkaar.
In het Zomerpaleis in Beijing loopt tussen het Zuidermeereiland
en het vaste land de brug vam de zeventien bogen.
Ook al was het snijdend koud, indrukweekend om te zien.